تکنیک های متفاوتی در خم کاری لوله وجود دارد. که هر کدام از آنها بر اساس کاربرد خم و نوع مواد، مزیت و معایت متفاوتی دارند. معمول ترین و مهمترین تکنیک های خمکاری که از نیروی مکانیکی استفاده می کنند، عبارتند از:
خمکاری پرسی
خمکاری فشاری
خمکاری کششی
خمکاری نوردی
ارتباط با ما:
۰۹۱۲۱۲۲۴۲۲۷
۰۹۳۷۱۹۰۱۸۰۷
تلفن: ۰۲۱۶۶۸۰۰۲۵۱
فکس: ۶۶۸۰۰۵۴۶
وقتی لوله ای خم میشود. لایه ی بیرونی قطعه کشیده شده و طول آن افزایش می یابد، همچنین لایه ی درونی آن فشرده می شود. و طول آن کاهش می یابد. بین لایه ی بیرونی و درونی قطعه، لایه ای وجود دارد که نه کشیده میشود. و نه فشرده می شود. یعنی طول قطعه بدون تغییر باقی می ماند. این طول را لایه ی خنثی می نامند.
برای محاسبه ی طول لوله از رابطه ی زیر استفاده می گردد.
L = π d α / 3 6 0
که در آن:
d: قطر لوله
α: زاویه ای باید لوله خم شود.
L: طول لوله ی خم شده می باشد.
پس از اندازه گیری لوله مطابق توضیحات ارائه شده، لوله را به صورتی در دستگاه قرار باید داد. که علامت مورد نظر با زاویه مشخص شده روی دستگاه مماس با هم باشند.
بطور معمول لوله ها پس از اعمال نیروی خم، کمی حالت فنری یا برگشت پذیری از خود نشان می دهند. که میزان این برگشت پذیری بر اساس جنس لوله متغیر است.
میزان افزایش طول حین خمکاری
محاسبات طول کلی لوله در خمکاری، به نوع خم بستگی دارد. اگر از خم تیز استفاده گردد (فاق بری)، طول نهایی برابر با طول اولیه خواهد بود.
اگر از خم قوسی (خم با شعاع زیاد) استفاده شود. طول لوله پس از خمکاری ممکن است با طول اولیه آن برابر نباشد. بنابراین محاسبه میزان این تغییرات قبل از برشکاری بسیار مهم است.
بخش خارجی لوله پس از خمکاری کشیده شده و باعث افزای طول لوله می شود. که این افزایش طول از محور تار خنثی قابل محاسبه می باشد. محل قرارگیری تار خنثی بستگی به شعاع خم و قطر لوله دارد. که برای محاسبه آن از فرمول های زیر استفاده می شود.
الف- اگر شعاع خم بیشتر از 5 برابر ضخامت قطعه باشد. تار خنثی در وسط قطعه قرار می گیرد. و توسط فرمول زیر قابل محاسبه است.
ب- اگر شعاع خم کمتر از 5 برابر ضخامت قطعه باشد. تار خنثی به سمت دیواره داخلی جا به جا می شود. و توسط فرمول زیر قابل محاسبه است.
با توجه به اندازه تار خنثی، برای محاسبه طول خم از فرمول زیر استفاده می شود.
محاسبه طول خم کاربردهای متفاوتی دارد مانند:
بدست آوردن طول لوله برای برشکاری یا نحوه اندازه گذاری لوله برای خمکاری.
برای افزایش دقت در علامت گذاری، از یک بست فلزی بعنوان دور لوله استفاده می شود. برای نشانه گذاری، روی لوله از نشانگرهای نوک تیز (مانند مداد ، مارکر) استفاده می گردد.
استفاده از ماژیک یا نشانگرهایی که نوک آنها پهن میباشد باعث پایین آمدن دقت در اندازه گیری می شود.
باید دقت شود که توسط ابزار نوک تیز روی لوله ها به هیچ وجه نباید خراش ایجاد نمود. زیرا این عمل باعث خوردگی و ضعیف شدن مقطع لوله می شود.
معمولاً دستگاه های خمکاری از یک جهت عملیات خم را انجام می دهند. به همین دلیل مشخص نمودن یک خط مرجع از ابتدای کار. خصوصاً در مواردی که باید چندین خم و در جهات مختلف ایجاد شود بسیار مفید است.
یک علامت طولی روی لوله مشخص میگردد. سپس لوله را به صورتی در دستگاه خمکاری قرار می گیرد. که آن علامت رو به بالا و خلاف جهت زاویه خم قرار گیرد.
این علامت علاوه بر امکان کنترل دقیق جهت خم. پس از خمکاری برای ادامه صحیح عملیات خمکاری در جهات مختلف بسیار مفید می باشد.
نقشه خوانی و پیاده کردن نقشه روی لوله
برای ساخت یک مصنوع، نیاز به یک سری اطلاعات تس. که از روی نقشه می توان آنها را بدست آورد. بعنوان مثال: برای خمکاری لوله جهت ساخت یک وسیله ورزیشی. اطلاعات مورد نیاز برای تعیین طول اولیه لوله، پارامترهای خم کاری در نقشه آمده است. و می تواند اطلاعات مورد نیاز را از آن استخراج نمود.
اندازه گیری و علامتگذاری صحیح دو عامل بسیار مهم در خمکاری دقیق لوله به حساب می آید. عدم دقت در اجرای هر کدام از موارد باعث بروز مشکل انطباق نهایی لوله و ساخت مصنوع فلزی می شود.
لوله ها بر اساس معیارهای متفاوتی مانند قطر داخلی، قطر خارجی، ضخامت و طول تعریف می شوند. در شکل 2-6 مشخصه های لوله آمده است. و در جدول زیر مفهوم و مشخصه های آنها را ملاحظه می کنید.
همانطور که در شکل مشاهده می نمایید یک لوله دارای شعاع، قطر و محیط می باشد.
تذکر: در محاسبات خمکاری لوله های فولادی، شعاع خم همیشه بر اساس محور طولی لوله منظور می گردد.
جدول زیر، دسته بندی لوله ها بر اساس جنس را نشان می دهد. همچنین ویژگی ها و کاربرد هر یک از آنها در هر قسمت ذکر شده است.
همانطور که در جدول مشاهده می شود، لوله کاربردهای مختلفی در صنعت دارد. بعنوان مثال انتقال نفت و گاز در صنایع پتروشیمی.اما آیا می توان بدون در نظر گرفتن یک سری شرایط و الزامات از این لوله ها. برای هر صنعت یا کاربردی استفاده نمود؟ برای انتخاب لوله مناسب برای یک کاربرد مشخص. طراحی و ساخت یک سازه لوله ای، یک سری استانداردهایی وجود دارد. که باید از آنها برای اهدافی که بیان شد، استفاده نمود.
شاید بارها شنیده اید که این وسیله استاندارد است یا فلان وسیله استاندارد نبود و اتفاق بدی افتاد. هیچوقت فکر کرده اید که استاندارد یعنی چه؟ استاندارد یعنی نظم و قانون هر کاری که طبق اصول منظم و مرتب انجام شده باشد. می گویند طبق استاندارد است و مهر استاندارد دریافت می کند. شاید نتوان تعریف خیلی دقیق و صحیحی از استاندارد ارایه کرد. ولی بطور کلی می توان اینگونه عنوان کرد. که استاندارد آزمایش ها و مطالعات گذشته برای نتیجه گیری و استفاده در آینده است. استانداردها اما تنها مربوط به کالا نمی شوند، بلکه بسیاری از خدمات را نیز شامل می شوند. باید قبول کرد هر کالا و یا هر نوع خدماتی باید در یک چارچوب مشخص ارایه شود. و این چارچوب ها را می توان با استاندارد تعریف کرد. در دنیای امروزی تقریباً تمامی کشورها برای خود یک استاندارد ملی دارند.
استاندارد باعث می گردد که ما با خیالی راحت، کالا و خدمات مورد نیاز خویش را انتخاب نماییم. و بدانیم که انتخاب ما مشکلی برای ما ایجاد نمی کند. اگر استاندارد نباشد، زندگی بسیار پر خطر و حادثه آفرین خواهد شد. اجرای استاندارد ها منجمله استانداردهای ملی ایران به نفع تمام مردم و اقتصاد کشور است. و باعث افزایش صادرات و فروش داخلی و تأمین ایمنی و بهداشت مصرف کنندگان. و صرفه جویی در وقت و هزینه ها و در نتیجه موجب افزایش درآمد ملی. و رفاه عمومی و کاهش قیمت ها می شود. به عبارت دیگر در بیشتر کشورها سازمانی وجود دارد که بر کیفیت کالاها نظارت میکند. که به نام سازمان استاندارد معروف است. با این اوصاف تعداد استانداردهای صادر شده مرتب بالا و بالاتر رفت. به گونه ای که در حال حاضر بسیاری از حرفه های مختلف در دنیا استانداردهای مخصوص خود را دارند.
این لوله ها به صورت یکپارچه و بدون درز می باشند. و به روش های مختلفی تولید می شوند. که نوع روش تولید آنها به جنس لوله بستگی دارد.
الف- لوله فولادی
این لوله مستقیماً با ایجاد سوراخ درون شمش گداخته، تولید می شود. و بیشتر در خطوط انتقال گاز، و ساخت مخازن تحت فشار، تأسیسات پالایشگاهی و نیروگاه ها کاربرد دارند.
شکل 4-2 روش تولید لوله های بدون درز فولادی را به صورت خلاصه نشان می دهد.
ب- لوله چدنی
این لوله ها توسط روش ریخته گری گریز از مرکز، ساخته می شوند.
ج- پلیمر
این لوله ها توسط روش تزریق تولید می شوند.
د- مس و آلومینیوم
این لوله ها، معمولاً بصورت کشش شمش تولید می شوند.
لوله ها نوعی پروفیل هستند که کاربرد وسیعی در ساخت مصنوعات فلزی دارند. در ابتدا دسته بندی انواع لوله ها از نظر شکل، جنس و روش تولید ارائه می گردد. در ادامه اهمیت محاسبه طول اولیه و پیاده کردن نقشه بر روی لوله بیان میشود. پس از آن تکنیک های خمکاری و انواع خمکاری ارائه می گردد.
لوله توخالی چیست؟: لوله استوانه ای شکلی است که بطور معمول برای جابجایی سیالات و یا در ساخت سازه ها استفاده میشود.
لوله های می توانند درز دار یا بدون در باشند.
شکل های 2-2 و 2-3 به ترتیب لوله های درزدار و بدون درز را نشان می دهد.
